ALLES DIGITAAL, ZEGEN OF KWAAL?

Op dinsdag 19 april 2016 werd de social meeting 'Alles digitaal, zegen of kwaal?'
georganiseerd in de NWE Vorst aan de Willem II straat 49 in Tilburg van 14.00 uur tot 17.00 uur met bijdragen van:

Drs. Willemijn van Helden (De Nationale Ombudsman): 'De burger gaat digitaal'
Mark Baaijens (Software-ontwikkelaar): 'Met vrije software een duurzame oplossing'
Yvonne Slotboom van Vroonhoven (Gemeente Tilburg): 'Alle Tilburgers digitaal: wie doet mee, wie valt uit?'
Milton Lie Kwie (Project Duurzaam Digitaal): 'Toegankelijk, betaalbaar en veilig in de praktijk'

Met de organisatie van een 'social meeting' treden we in dialoog met elkaar omtrent de implicaties van bepaalde maatschappelijke ontwikkelingen. Ontwikkelingen die het gemeenschappelijke doel, een inclusieve samenleving, in de weg staan vragen aandacht en vereisen erkenning in ernst en omvang.
De voortschrijdende digitalisering van de samenleving biedt kansen en mogelijkheden. Maar tegelijkertijd ontstaan vraagstukken omtrent uitsluiting, milieudegradatie, grondstoffenwinning, mensenrechten, veiligheid en wereldvrede.
Een overheid die, mede omwille van efficiëntie en kostenbesparing, de communicatie met haar burgers digitaal wil organiseren dient ook oog te hebben voor de negatieve effecten ervan. Ze veronderstelt vaak gemakshalve dat 'de markt het wel oplost'. Een groeiende groep burgers komt echter in de knel, omdat zij voor die 'vrije markt' niet interessant (lees: niet kapitaalkrachtig) genoeg is.

Zie hier in een notedop een sociaal, ecologisch en economisch vraagstuk dat een ieder raakt en daarom aandacht vraagt.

De social meeting 'Alles digitaal, zegen of kwaal?' zoekt een antwoord op de gevolgen van digitalisering voor met name kwetsbare burgers, en focust daarbij vooral op de rol en verantwoordelijkheid van (nationale en lokale) overheden enerzijds, en betrokken burgers anderzijds. De inzet van deze burgers is namelijk in toenemende mate onontbeerlijk om te voorkomen dat (groepen) burgers buiten de boot vallen. Kan een lokaal initiatief rond het thema digitalisering en participatie met behulp van open en vrije software een bijdrage leveren aan volwaardig meedoen en armoedebestrijding?

Wat is een social meeting?

Veel sociaal beleid wordt geformuleerd en uitgevoerd zonder dat de mensen over wie het gaat hier invloed op of inbreng bij hebben. Wij willen contacten tussen doelgroepen en beleidsmakers, bestuurders en uitvoerders organiseren. Dat zal zowel de effectiviteit van het beleid als van de uitvoering ten goede komen. Hiertoe verkennen we specifieke vragen/behoeften en op basis van bevindingen organiseren we zgn. social meetings. Per meeting zoeken we samenwerking met relevante organisaties die rondom het betreffende thema of de doelgroep een sleutelrol vervullen. Een social meeting kan voortvloeien uit de eigen activiteiten of kan in opdracht van derden worden uitgevoerd.

Waarom deze social meeting ‘Alles digitaal: zegen of kwaal?’

Digitalisering heeft heel veel positiefs opgeleverd, op het gebied van wereldwijde communicatie, nieuwsgaring, productieprocessen, vernieuwing en ontwikkeling. Maar het heeft ook vele schaduwkanten. Eén daarvan is het feit dat vele mensen hiervan uitgesloten zijn vanwege het ontbreken van middelen en vaardigheden. Nou hoeft dat nog geen ramp te zijn; er is heel goed te leven zonder computer, smartphone, I-pod en de nieuwste buienradar-app. Maar toch, als de omgeving steeds verder digitaliseert, kom je als niet-digitale burger steeds verder in de knel: bij het kopen van een treinticket, bij het overmaken van geld, bij het parkeren, je blijft verstoken van allerlei aanbiedingen die tegenwoordig enkel digitaal aan de man worden gebracht. Digitalisering heeft de wereld compleet veranderd. En wie daar niet aan mee doet ligt er op termijn uit! Dat begint al heel jong. Als je als leerling op de middelbare school niet de nieuwste smartphone hebt tel je niet meer mee. n kom je dan toevallig uit een gezin dat moeite heeft de eindjes aan elkaar te knopen…..

Meerijden op de digitale snelweg jaagt mensen op enorme kosten. Het maakt ze afhankelijk van wat hen aangeboden wordt: apparatuur, programma’s, beveiliging, systemen, die na 2, 3 jaar weer vervangen moeten worden, omdat ze dan niet meer voldoen. En nu gaat de Nederlandse overheid over op 100% digitale communicatie. In 2017 moet dat doorgevoerd zijn. Wat betekent dat voor die mensen die qua inkomen van de overheid afhankelijk zijn en géén toegang tot digitale middelen hebben?

Drs. Willemijn van Helden, onderzoekster bij de Nationale Ombudsman,

geeft een inkijk in deze problematiek, zoals zij die in haar onderzoeksrapport ‘De burger gaat digitaal’ onder de aandacht heeft gebracht. Zijn er oplossingen? Laten we duidelijk zijn: deze trend is niet meer te stoppen en zal alleen nog maar verder en verder doorgaan. Maar laten we ook oog hebben voor mensen die niet mee kunnen in dit geweld en daardoor buiten de boot vallen. Dit heeft invloed op hun dagelijkse bestaan! Misschien gaat de overheid ervanuit dat ‘de markt’ een oplossing biedt. De markt maakt echter alleen maar werk van iets als er geld mee te verdienen valt. En deze klantengroep is voor de markt absoluut niet interessant. Zou de overheid dan toch niet minstens de verantwoordelijkheid moeten nemen om een aanpak van deze problematiek te faciliteren? Per slot van rekening kondigt zij 100% digitale communicatie af, wetende dat ze daarmee vele van haar eigen burgers uitsluit!

Mark Baaijens, software-ontwikkelaar,

heeft vanuit zijn beroepspraktijk ervaren hoe duur, verkwistend, milieuvervuilend en afhankelijk makend de huidige digitale markt werkt en hoe dit vele mensen uitsluit van deelname. Hij nam het initiatief voor het project De Vrije PC, dat werkt met Ubuntu; een duurzaam, betaalbaar, allesomvattend en veilig systeem, met zo min mogelijk uitsluiting van burgers. Mark geeft zijn visie op de problematiek en reikt een oplossingsrichting aan.

In haar project EigenWijzer ondersteunt Stichting Nexus Social Expertise hulpvragers die in het dagelijks leven ergens op vast lopen, de weg kwijt zijn, bij instanties tegen muren op lopen, etc. Vaak gaat het daarbij ook om financiële problemen. Vaak betreft het mensen die van een uitkering afhankelijk zijn. En in vele gevallen deed zich het knelpunt voor van een onmogelijke communicatie met de uitkeringsinstantie. Onmogelijk omdat deze mensen niet over een computer beschikten of niet de vaardigheden hadden om ermee te werken, terwijl de uitkeringsinstantie allerlei digitale acties eiste; aanvraag indienen, cv uploaden, vragen stellen, vragen beantwoorden, alle andere communicatie, etc. Voldeed men hier niet aan dan volgde in veel gevallen korting op de uitkering met soms nog een boete erbovenop. Naar aanleiding hiervan hebben de stichtingen Nexus en Kleinbedrijf de koppen bij elkaar gestoken en de handen ineen geslagen in het project Duurzaam Sociaal Digitaal.

Yvonne Slotboom – van Vroonhoven, mediaregisseur bij de Gemeente Tilburg,

vertelt ons hoe de gemeente Tilburg de 100% digitale communicatie toepast en hoe hierin de problematiek van ‘uitvallers’ wordt meegenomen.

Stichting Nexus Social Expertise is de initiatiefnemer en organisator van deze social meeting. Zij werkt aan het welzijn en de persoonlijke ontwikkeling van mensen die het in het leven financieel en sociaal niet gemakkelijk hebben.

Milton Lie Kwie, projectleider Duurzaam Sociaal Digitaal,

deelt met ons enkele ervaringen uit de Tilburgse praktijk. Kan een lokaal initiatief rond het thema 'digitalisering en participatie' met behulp van open en vrije software een bijdrage leveren aan volwaardig meedoen en armoedebestrijding?

De gemeente Tilburg is er voor ál haar burgers. En zou haar dienstverlening ook op al haar burgers moeten afstemmen. Nou brengt de vergaande digitalisering onmiskenbaar met zich mee dat een flink aantal mensen moet afhaken. Met name mensen die omtrent hun inkomen, hun gezondheidszorg, hun perspectief grotendeels afhankelijk zijn van de gemeente.